Yevropa gaz sektori tanqidiy bosqichga kirib bormoqda — isitish mavsumi tugashi bilan hozirda uchdan ikki qismi bo'shab qolgan omborlarni to'ldirish davri boshlanadi.

Odatda, gaz narxlari yozda pastroq bo'lgani uchun treyderlar omborlarni to'ldirishda asosiy rolni o'ynaydi — ular katta hajmda gazni sotib olib, keyingi isitish mavsumida talab oshganida foyda bilan sotadilar.

Biroq soha mutaxassislari bu yil odatdagi yillarga o'xshamasligini ta'kidlashmoqda. Rossiyadan quvur orqali gaz ta'minoti deyarli butunlay to'xtaganidan keyin ilk haqiqiy sovuq qish omborlarni odatdagidan tezroq bo'shatdi. Vaziyatni yanada og'irlashtirgan omil — 1-yanvardan boshlab Ukraina qolgan tranzit oqimlarni to'xtatdi. Natijada bozorda taklif qisqarib, yozgi gaz narxlari qishki narxlardan oshib ketdi.

Endilikda asosiy savol — hukumatlar omborlarni to'ldirishni ta'minlashda qanday rol o'ynaydi? Davlat aralashuvi ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar uchun bevosita subsidiyalar berishdan tortib, strategik zahiralar yaratish va eksportga cheklovlar kiritishgacha bo'lishi mumkin. Har bir variant o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Subsidiyalar ishlab chiqarishni rag'batlantirib, iste'molchilar xarajatlarini kamaytirishi mumkin, ammo ular bozorni buzib, resurslarni samarasiz taqsimlanishiga olib kelishi mumkin.

Keyingi qish mavsumigacha hali yetarli vaqt bor, biroq ko'plab bozor ishtirokchilari aprel oyining dastlabki haftalari narxlar nomuvofiqligiga qaramay omborlarni to'ldirish ishlari boshlanadimi yoki foydaliroq sharoitni kutishadimi, degan savolga aniqlik kiritadi, deb hisoblaydi.

Tavakkal katta. Agar Yevropa Ittifoqi keyingi qishga yarimto'la omborlar bilan kirsa, kuchli sovuq yoki kutilmagan uzilishlar narxlarning keskin o'sishiga olib kelishi mumkin. Yevropa Komissiyasi qoidalariga ko'ra, omborlar 1-noyabrgacha 90% ga to'ldirilgan bo'lishi kerak. Ammo bu maqsadlarga erishish muddatiga nisbatan moslashuvchanlik kiritish takliflari narxlarda noaniqlik va o'zgaruvchanlikni kuchaytirdi — treyderlar bu qoidalar yakunda qanday qo'llanilishi haqida taxmin qilmoqda.

Gaz fyucherslari omborlar bo'yicha maqsadlar yumshatilishi mumkinligi haqidagi taxminlar va Ukrainadagi mojaroga yechim topilishi ehtimoli tufayli pasaydi. Ba'zi iqtisodchilarga ko'ra, gaz narxlari hozirda o'tgan yilga nisbatan 50% ga yuqori. Narx — hozirda megavatt-soatiga €40 dan biroz yuqori — kelgusi haftalarda hozirgi darajada yoki undan yuqorida qolishi kutilmoqda, bu yozgi suyuqlashtirilgan tabiiy gaz (LNG) talabiga kuchli bog'liq.

Tabiiy gaz (NG) texnik ko'rinishi bo'yicha xaridorlar hozirda 4.224 darajasini tiklashga e'tibor qaratgan. Agar bu diapazondan yuqoriga chiqsa, 4.373 va muhimroq qarshilik darajasi bo'lgan 4.502 tomon yo'l ochiladi. Eng uzoq yuqori maqsad 4.600 atrofida joylashgan. Pasayish holatida esa dastlabki qo'llab-quvvatlash darajasi 4.062 atrofida. Agar bu darajadan pastga tushsa, instrument 3.915 gacha tushishi mumkin, eng uzoq pastki maqsad esa 3.734 darajasida joylashgan.